Карина ӘЛЖАН
 
Цифрландыру қоғамды, бизнесті және мәдениетті өзгерте отырып, біздің өміріміздің ажырамас бөлігіне айналды. Ол дамуға күшті серпін береді. Ақпаратты өңдеу, басқару және автоматтандыру үшін цифрлық технологияларды қолдануға негізделген бұл процесс адам қызметінің барлық салаларына үлкен әсер етті. Цифрландыру қағидаттары өндіріске де белсенді енгізілуде. Мұның жарқын мысалы – "Қостанай минералдары" АҚ қала құраушы кәсіпорны.
 
Уақытпен қатар жүру, үлкен мақсаттар қою және оларға қол жеткізу – «КМ»АҚ-ның ең басты қағидаттарының бірі. Мұнда цифрландыру жетекші орын алады. Кәсіпорын цифрландыру жолына алыс 80-жылдарға кіргенін біреңсараң адам біледі. Содан кейін Ленинград жобалау институты әзірлеген байыту кешенін автоматтандыру жөніндегі алғашқы бағдарлама енгізілді.
Содан бері кәсіпорын осы бағытта белсенді дами бастады. Бірақ «КМ» АҚ-да цифрландырудағы ең жарқын және ауқымды серпіліс бес жыл бұрын жасалды. Содан кейін кәсіпорында өндірісті цифрландыруды автоматтандыру бойынша бірнеше ірі жобалар жүзеге асырылды. Олардың қатарында «Siemens»заманауи контроллерлерін қолдануға негізделген көлікті автоматты бақылау жүйесін, ал кейіннен ОК визуализация және ішінара басқару жүйесін енгізгені де бар. Кәсіпорын өзінің тиімділігін дәлелдеген «Сергек» интеллектуалды бейнебақылау жүйесімен және ERP енгізу сатысында тұрған жүйемен (кәсіпорын ресурстарын кешенді басқару жүйесі) мақтана алады.
Сонымен қатар, қостанайлық минералдардың Автоматтандыру және цифрландыру перспективалары өте үлкен. Мұндай  ұжырымды кәсіпорындағы барлық процестерді қозғайтын «КМ» АҚ цифрлық стратегиясын іске асыру қарқынына сүйене отырып жасауға болады.«КМ» АҚ Цифрлық технологиялар және стратегиялық даму жөніндегі директоры Олег Лескиннің айтуынша, компания жасанды интеллектті енгізуге бәс тігуде. Қазір цифрлық технологиялар мамандары оның технологиялық және басқару процестеріндегі мүмкіндіктерін белсенді зерттеп жатыр. Сандық кеңесшілер сияқты жасанды интеллект саласындағы құралдарды енгізудің экономикалық орындылығы зерттелуде.
Карьердегі автосамосвал машинистеріне арналған андық кеңесшінің мысалына тоқталайық. Бұл жағдайда сандық кеңесші жүргізушінің әрекеттерін талдайды, оған оңтайлы жылдамдық режимін таңдайды және ең тиімді қозғалыс бағытын есептейді. Бұл кеңестер мен амалдардың барлығы экономикалық аспектілерге негізделген, бұл жағдайда отын шығынын үнемдеу, шиналардың тозуын азайту, раманың қызмет ету мерзімін ұзарту және автосамосвал суспензиясы.
Қазір тау-кен көлік кешенінде жасанды интеллект енгізу қарастырылуда. Сонымен қатар, АИ артықшылықтарын геологиялық барлаудан бастап кен байыту кешеніне жеткізуге дейінгі барлық кезеңдерде пайдалану жоспарлануда. Бұл жүйені өндірілетін кеннің сапасын басқару қағидаты бойынша құру жоспарланып отыр. Соның арқасында ГТК барлық процестерінің байланысын қамтамасыз етпек. Бұл жобаны іске асыру перспективасы ұзақ мерзімді, 3 жылдан 5 жылға дейін. Бірақ, егер сіз жасанды интеллектті дамытудың әлемдік тенденцияларын ескеретін болсаңыз, онда нәтижеге тұрарлық.
Байыту кешенінде АИ принциптерін енгізудің алғышарты ОК цифрландыру бойынша ірі жобалардың бірі деп атауға болады. Бұл байыту кешенін диспетчерлендіру, визуализациялау және ішінара Басқару жүйелерінде жоғарыда аталған жүк ағынын цифрландыру бағдарламасы. Бұл үш жылдық жоба, өткен жылы бірінші тракт бойынша жұмыстар жүргізілді, биыл цифрландырумен 2-5 тракт қамтылады, ал келесі жылы жобаны барлық 12 трактатты қамтумен аяқтау жоспарлануда. Қазірдің өзінде бұл жұмыстың нәтижелерінен кеннен минералды тиімді алу үрдісі байқалады.
Талшықтың көлемі мен желілік құрамын қалай анықтауға болатындығы туралы шешім табу ғана қалады. Бұл мәселені шешу арқылы ғана хризотилді кеннен алу процесін басқару функцияларын жасанды интеллектке қауіпсіз түрде беруге болады. АИ-нің үлкен перспективасы бизнес-процестерді басқару бөлігінде пайда болады. Мұнда «сандық қызметкер „және “деректерді өндіру» бағыттарын белгілейміз. Басқарудағы цифрлық қызметкер адам орындайтын жиі қайталанатын процестер мен операцияларды өз мойынына алады. Бұл персоналды басқару, құқықтық аспектілер, бухгалтерлік есеп, сату бөлімі және т.б. Бірақ бұл кәсіпорындағы жасанды интеллект адамды толығымен ауыстыруға арналған деп айта алмаймыз. «КМ» АҚ басшылығы мүлдем басқа мақсаттар қояды және өз қызметкерлерінің кәсіби дамуына мүдделі. Жасанды интеллект КМ –дықтардың дамуына, шығармашылығына және рационализаторлық қызметіне уақыт бөлуге көмектеседі», – дейді кәспорын маманы Олег Владимирович.
Деректерді өндіруге келетін болсақ (сандық кеңесші), Microsoft корпорациясының соңғы әзірлемелеріне негізделген сенсациялық opengpt технологияларын енгізумен сипатталады. Бірақ мұнда стандартты GPT-тен бір маңызды айырмашылық бар-ақпараттың толық құпиялылығы. Бизнес-процестерде қолдану аясы өте кең, сұраныс «КМ» ақ әртараптандыру өнімдерін жылжыту  стратегиясын есептеуден бастап, нарықты, бәсекелестерді талдаудан бастап жобаларды басқаруға дейін кез келгені болуы мүмкін. Aл сандық кеңесші, дүниежүзілік желіні талдай отырып, өзінің бірегей шешімін шығарады, оны іс жүзінде сәтті қолдануға болады.
Бүгінгі таңда қала құраушы кәсіпорынның цифрлық дамуының осындай жетістіктері мен перспективаларын атап өтуге болады.