Карина ӘЛЖАН
 
Келісесіздер ме, құрметті оқырмандар, 2023 жыл зымырап өтті.  Көзді ашып жұмғанша, 2024 жылда келді. Әдеттегідей, қаңтар айында біз  қоян жылының қорытындысын шығарамыз.
Қала құраушы кәсіпорны «Қостанай минералдары» АҚ үшін өткен жыл, кеншілер айтқандай, рекордтық жыл болды. Өндірістік бағдарлама сәтті орындалды: тұтынушыларға 257 мың тонна дерлік хризотил жөнелтілді, 255 мың тоннадан астам минерал өндірілді.
Өткен жылдың тағы бірнеше көрсеткіштерін мысалға алсақ: өндіру жоспарын қамтамасыз ету үшін Тау-кен-көлік кешені 190,7 мың желілік метр бұрғылады, 6 082 мың текше метр жарды, 13 465 мың тонна тау-кен массасын карьерішілік және 9 612 мың тонна теміржол көлігімен тасымалдады. Хризотил кенін ұсақтау және сұрыптау цехында 4047 мың тонна шикізат өңделді. Өндірісті жаңғырту бағытында көп жұмыс атқарылды. 12-ші жүк ағыны жолы қалпына келтірілді. Пештердің және шаң мен газды тазартудың тиімділігі артты… Бұл тізімді әрі қарай жалғастыруға болады. Бірақ жаңа жыл жаңа міндеттер әкеледі. Басқарма басшыларына жедел және стратегиялық жоспарлар беріліп, бюджеттер белгіленді. Ал биылғы жылы хризотил өндірісін 260 мың тоннаға жеткізу жоспарлануда.
 
 
Жаңа жыл қарсаңында біз дәстүрлі түрде " КМ " АҚ Басқарма төрағасы Ербол Нұрхожаевпен әңгімелестік, бүкіл Жітіқара өңірінің әл-ауқаты –  кәсіпорынның кейбір қарымды қадамы туралы баяндап берді.
– Ербол Сапарбайұлы, 2023 жыл сіз күткендей қиын болмағанын мойындағандайсыз…
– Иә, біз көп ауытқуды күттік, бірақ бұл өткен жылдарға қарағанда тұрақты болды. Мүмкін, елде дағдарыс жағдайында кейбір жұмыс процестері, соның ішінде логистика қайта құрылды. Әрине, қарапайым кезеңдер болмаса да, біз өз көрсеткіштерімізді түзете алдық. Жоспарды уақытылы жөнелтуді қамтамасыз ете алдық. Оны 2022 жылмен салыстырғанда арттырып, өндіріс көлемін ұлғайта алдық. Биыл, әдеттегідей, жеткізілім бойынша оптимистік және пессимистік жоспарлар бар, бірақ кез келген жағдайда біз, минерал өндірісінің деңгейін 260 мың тоннаға жеткізуіміз керек.
– Біздің білуімізше, қазір байыту фабрикасын күрделі жаңғырту жүріп жатыр, бұл процесс қойылған жоспарлардың орындалуына әсер ете ме?
– Бұл жерде мәселені басқаша алып қарау керек шығар.  Егер біз байытуда тиімді болсақ, 260 мың тоннаға шығамыз. Сондықтан зауытты жаңғырту қажет және ол бізге үлкен мүмкіндіктер береді. Байытудың технологиялық көрсеткіштері мен өнім сапасын жақсарту үшін не істеу керектігі туралы нақты түсінік қалыптасқан. Біз жүк ағынының бір жолын жетілдірдік, оның қаншалықты тиімді екенін көрдік және алты ай ішінде барлық трактаттарды жөндеу туралы біржақты шешім қабылдадық. Әрине, өндірістік міндеттерді орындау үшін бізге көп уақыттың қажеттілігі туып,, еңбек  шығынының болары анық. Біз мұны үшінші ауысыммен жабамыз. Бірінші қаңтардан бастап ол жұмысқа кірістік. Сондықтан біздің жоспарларымыз шынайы және орындалатыны белгілі. Болашақ үшін: мен үшінші ауысымның тұрақты ауысымға айналғанын қалаймын, өйткені біз бір кездері 300 мың тонна хризотил өндірісі туралы сөз қозғап, армандағанымыз бекер емес… 
— Бұл тамаша болар еді… Бірақ, жұмыс селекторларының бірінде өзіңіз байқағандай, өндіріс процестерінің тиімділігін арттыруға арналған барлық ішкі жобалар (және біздің назар аударған оқырмандарымыз байқағандай, олардың көптеп бар. кәсіпорын) баяу режимде іске асырылуда.
Біз бәріміз бір кездері сәттіліктің тұзағына түсіп, бір жерде күйіп, бәсеңсіп қаламыз. Бұл кез келген команда үшін табиғи процестер. Бізде команда жақсы. Қызметкерлермен жұмыс қазірдің өзінде жүргізілуде. Сондықтан бәрі бір-біріне сәйкес келеді. Біз өндірісті одан әрі жаңғыртып, жетілдіретін боламыз. Биыл инвестициялық бағдарламаға 4 миллиард теңгеден астам қаржы жоспарланған.
– Қаржы көлемі ауқымды. Жаңылмасам, шамамен 23-ші жылы жоспарланған болатын. Инвестицияның қанша пайызы игерілді?
– Шамамен бірдей жоспарланды, 3,8 миллиард орындалды. Біз жаңа экскаватор сатып алдық, күрделі жөндеу, қалпына келтіру, өндірісті жаңарту және т.б. үлкен бағдарламаны орындадық. Кейбір жобалар осы жылдың еншісіне қалды. Осыған байланысты бізге жылдам қимылдау керек.
– Біз «КМ» АҚ-да қазір жасанды интеллектіге көп көңіл бөлінетінін білеміз. Бұл бағытта қандай жұмыс жоспарланған?
– Жасанды интеллект биыл трендке айналды. Тамыз айында біз алғашқы дайындықтан өттік. Біз осы бағытта әрі қарай жұмысты жалғастырамыз. Біз басқарушылық есепте жасанды интеллект енгіздік. Біз AI-ны қай жерде жақсы қолданатынымызды зерттеп, талдадық. Бізде сандық  бағытта жақсы болады. Біз өз бағдарламашыларымызды оқыту туралы шешім қабылдадық және қолда бар платформаларда олар өздері бағдарламалар жазатын болады. Біз өндірістік процестерде физикалық манипуляторлардың роботтарын енгізу туралы ойлаймыз. Биыл біз осындай жобаны зауытта жүзеге асыруға тырысамыз. Бұл адамдардың  жұмыс істеуіне және кадр тапшылығы мәселесін шешуде үлкен көмек болмақ. Өнімділік  артады және оған сай басқа көрсеткіштеркөтеріледі.
– Айтпақшы, «КМ» АҚ-да, негізінен, ауданның басқа кәсіпорындарында да жұмысшы кадрлардың тапшылығы байқалады…
– Өкінішке қарай, солай. Жұмысшы мамандығы бойынша мамандар жетіспейді. Біз бәріміз еңбек көші-қоны саласында белгілі бір белсенділікті байқап келеміз. Кейбіреулері көрші мемлекетте вахталық әдіспен жұмыс істегенді жөн көреді.
– Мүмкін бұл еңбекақы төлеміне қатысты болар?  
– Мүмкін. Бірақ жұмысшылар мен техникалық мамандықтардың жетіспеушілігі мәселесі бүкіл елде өткір тұр. Сондықтан, қазір оларды танымал етуге көп көңіл бөлінуде, ал оқу гранттарының басым бөлігі тапшы мамандықтарға жұмсалып жатыр. Сонымен қатар, тау-кен кәсіпорны ретінде осы бағыттағы оқу орындарын қолдауға тырысамыз, ал бейіндік бағыттар бойынша оқитын қызметкерлерге оқу демалысын төлейміз.
Еңбекақыға келетін болсақ, жалпы біздің кәсіпорын бұл көрсетікш бойынша  өңірде  жақсы көрініске ие. Биыл біз орташа жалақы бойынша 380 мың теңгеге шығуды жоспарлап отырмыз. 2023 жылдың он бір айында орташа жалақы 326 мың теңгені құрады. Өздеріңіз білетіндей, біз медиана бойынша  үлкен алшақтық болмас үшін қарап отырмыз және ол қазір 300 мың табалдырықтан өтіп жатыр.
– Өткен жылдың қараша айында өнеркәсіптік холдингте «КМ» АҚ басшылары мен әл-ауқат бағдарламасы (well-being) бойынша серіктес кәсіпорындар оқытылды. Қызметкерлердің әлеуметтік жағдайын жақсарту  мен  олардың қанағат тұтуы үшін қарастырылған  көптеген идеялар айтылды. Бұл идеялар жүзеге асырыла ма?
– Әл-ауқат бағдарламаларын дамытудың стратегиялық тұжырымдамасы әзірленіп жатыр. Әрине, well-being бағдарламасы біздің кәсіпорында жүзеге асырылатын болады. Қазірдің өзінде корпоративтік денсаулық жобасы іске асырылуда, оның шеңберінде біздің қызметкерлерге қажетті қызметтер көрсететін, сол арқылы олар үшін сапалы медицинаға қолжетімділікті ашатын жоғары дәрежелі медициналық мамандармен келіссөздер жүргізілуде.
– Жақсы жаңалық. Бұл мәселеге қайта ораламыз…
Жақында «КМ» АҚ қамқорлығымен Орталық Азияның хризолит қауымдастығы құрылды. Қазір бұл бағытта жұмыс қаншалықты тиімді жүргізілуде?
– Нақты қойылған міндеттер бар және олар белсенді, жоспарлы түрде іске асырылуда. Оның ішінде хризотилді қауіпсіз пайдалану, Еңбекті қорғау және оның негізінде өнімді нарықта дамытуға ұсыну және ОА елдерінің Үкіметімен өзара іскерлік қарым-қатынас құру және біздің минералды қорғау… — жалпы алғанда, барлық аспектілер қозғалады және қауымдастықтың қызметі қарқын алды.
– Бізде хризотилдің жаңа тұтынушылары пайда болды ма?
– Бұл бағытта әлі үлкен серпінді келісім-шарттар жоқ. Біздің міндетіміз – қолда бар тұрақты серіктестермен қарым-қатынасты сақтау, өнім сапасын жақсарту, оларға өндіріс көлемін ұлғайтуға көмектесу, жаңа өнімдерді өзіміз дамыта түсу. Біз ЭКОТОП өндірісінде өте жақсы жетістікке жетіп отырмыз, бұл мен үшін ауыр кезең болатын. Бәріміз өнім сапасы саласында дұрыс шешім іздедік, өндірісті реттей алмадық. Енді біз дұрыс жолын анықтадық, сапаға қол жеткіздік және тұтынушыларды таптық. Біз қосымша жабдықты күтеміз және жақын арада біздің минералды қоспаны өндіру мен сатудың тұрақты кезеңіне өтуіміз керек. Эко-лайн (террассалық тақта) жобасы да жақсы жұмыс істейді, қазір біз оны жаңартып, дамытып, өнімділікті арттыру үшін жабдық сатып аламыз.
Көріп отырғаныңыздай, біз өндірісті әртараптандыруға көп көңіл бөлуді жалғастырамыз. Үнемі білімімізді арттырудамыз, түрлі форумдар мен көрмелерге қатысамыз. Біз жаңа жолдар мен мүмкіндіктерді іздейміз.
– Сіз облыстық мәслихаттың депутатысыз. Біздің өңірді дамыту саласында да стратегиялық жоспарыңыз бар екенін білеміз. Бөлісесіз бе?
— Мен өзім үшін депутат ретінде анықтаған негізгі міндет-бюджет қаражаты біздің ауданға және қалаға көбірек бөлінуі қажет. Сондықтан, қазір мен және менің көмекшілерім нақты ұсыныстармен және барлық қиындықтар мен мәселелерді көрсететін тұжырымдамалық құжат әзірлеуде. Бұл біздің өңірді дамыту бойынша нақты жұмыс жоспары болады, оған жолдарды жөндеу, шатырларды жөндеу, МҮ жөндеу, денсаулық сақтау мәселелері, ТКШ мәселелері, мәдени демалыс мәселелері және т. б. кіреді.
Жітіқаралықтардың әл-ауқатына әсер ететін біздің кәсіпорынның экостратегиясы туралы да айтқым келеді.
Біз бұл мәселеге көп көңіл бөлеміз. Өздеріңіз білесіздер, бізде көгалдандыру, ғалымдармен жұмыс, шаң мен газды тазарту, көміртегі ізін есептеу, еңбекті қорғау және тағы басқа жобаларды қарастыратын тұтас бағдарлама әзірленген.
– Яғни, бұрынғыдай жұмыс көп. Сұхбат бергеніңізге рахмет, және алдағы жоспарларыңыздың толық  орындалуына тілектеспіз!