Заманауи әлемде құқықтық тәртіппен қамтамасыз ету азаматтардың қарым-қатынасынсыз цифрлық шешім шығару мүмкін емес. Жітіқара және Жітіқара аудандық ішкі істер бөлімі бастығының бірінші орынбасары, полиция подполковнигі Александр Вячеславович Коника бейнебақылау жүйесі қалай дамып жатқаны, заңбұзушылықтарды автоматты түрде тіркеу не береді, Жітіқарада тәртіп сақшылары қандай қадамдар жасап жатқаны туралы айтып берді.
– Александр Вячеславович, әңгімені ең маңыздысынан бастайық: Жітіқара полициясының бүгінгі тыныс-тіршілігі қандай? Сіз нені басымдық деп атар едіңіз?
— Азаматтардың қауіпсіздігі қашанда бірінші орында тұрады. Қалғанының бәрі, жай сөз болып қала бермек. Біздің ауданымыз шағын, 41357 адам бар, бірақ бұл оның заңды бұзбайтынын білдірмейді. Біздің міндетіміз тәуекелдерді олар құқық бұзғанға дейін анықтап білу. Соның қатарында қазір белсенді түрде енгізіліп жатқан цифрлық бағдарламаның арқасында жүзеге асырылуда .
— Менің түсінуімше, оның ішінде бақылау камераларының арқасында. Бүгінгі күні олардың саны қанша және олар қалай қолданылады?
— Қазір қала мен облыста 201 камера орнатылған. Олар барлық негізгі нүктелерді қамтиды: шағын базар, саябақ, аулалар, қиылыстар, қалаға кіретін және шығатын жерлер. Камералар бақылау үшін полиция бөлімшесінің ғимаратына – шағын жедел басқару орталығына қосылған. Олардың көмегімен біз күнделікті нақты жедел тапсырмаларды шешеміз.
— Сонда камералар шынымен де нәтиже үшін жұмыс істейді ме?
— Иә. Тек биылғы жылдың басынан бері олардың көмегімен 27 қылмыстық құқық бұзушылық анықталды. Салыстырар болсақ: өткен жылдың осы кезеңіне – 19. Нақты жағдайлар болған болатын. Мысалы, біз есірткі «сақтаушы» деп аталатынның қалаға келгенінен бастап қоймаға дейінгі барлық жолын бақылау үшін камераларды пайдаланған жағдай көп болды. Кейіннен есірткінің орындары анықталды. Материалдар сотта айғақ болды. Сот есірткі сақтаушыны кінәлі деп тауып, 10 жылға бас бостандығынан айырды.
— ЖЖЕ бұзуды автоматты түрде тіркеу туралы не айтасыз? Біздің қалада «Жылдамдықты асырғандар» бар ма?
— Бар. 2022 жылдан бастап мұндай екі жағдай анықталды. «Еркін патруль» құрылғысымен жабдықталған екі патрульдік көлігі бар. Олар — машиналарды тоқтатпай, бір қалыпта жұмыс істейді. Құқық бұзушылық автоматты түрде тіркеліп, мәліметтер базасына енгізіледі. Орташа алғанда, күніне 5-тен 10-ға дейін құқық бұзушылықтар орын алып тұрады. Оның басты себебі — жылдамдықты арттыру. Қостанай облысында да полиция қызметкерінің көлігіне полицияға қатысын көрсетпей құрылғы орнату тәжірибесі бар. Олар біздің бөлімде жоқ, бірақ кез келген қалада кездесе береді.
— Сіздің бақылауларыңызша, адамдар көлікті абайлап жүргізе бастады ма?
— Бұрынғыдан жаймен өзгеріп келеді. Мен бірден өзгереді деп айта алмаймын — жол-көлік оқиғаларының статистикасы төмендеу туралы айтуға әлі негіз бермейді. Бірақ бейне-камерадан айыппұл аламын деп қорқады. Әсіресе, оларға: инспектормен байланыс келісім жоқ, «ауызша келісім» де жоқ. Барлығы автоматты түрде, айыппұл жазып беріледі сонымен іс бітті.
— Жақында бет-әлпет пен нөмірді тану жүйесі туралы ақпарат пайда болды. Ол шынымен Жітіқарада яғни бізде жұмыс істейді ме?
— Бұл пилоттық жоба, «TARGET EYE» жүйесі деп аталады. Өткен қазан айында біз қосылатын санаулы қалалардың бірі болдық. Қазір ол 20 бейне-камерамен біріктірілген. Әлеуеті өте жоғары: бет-әлпетті тез таниды, талдайды, күдікті қозғалыстарды жазып алады. Бірақ біз білуіміз керек: бұл жүйенің тиімділігі адамдарға байланысты. Үлкен қалаларда әрине пайдасы зор. Біз үшін бұл болашаққа деген қадам болмақ.
— Неге?
—Бәрі де жай ғана, адам көп болуы керек. Бір қалыпта жұмыс істеуі үшін камералар бетті анықтайды, көптеген көліктерді «көруі» қажет. Алматыда, Астанада, Шымкентте мыңдаған адамдар мен көп камералар болғандықтан әрине жұмыс істейді. Бізде ондай көрсеткіш әлі жоқ. Сонымен қатар, іздеу дерекқорларымен толық интеграция сервердің айтарлықтай сыйымдылығын талап етеді. Бұл көп ақшаны талап етеді. Біз есептедік: бұл әлі практикалық емес. Бірақ шектеулі режимде де жүйе нәтиже береді.
— Ақылды қалаларға жасалған қадам сияқты болып көрінеді. Бұл жүйелерді кеңейту жоспарыңызда бар ма?
— Иә, 2025 жылдың екінші жартысы — қосымша камералар орнату. Бұл дегеніміз: көбірек қамту, аулаларды, көшелерді және кіреберістерді бақылау. Бұл бұзушылардың анонимділігін азайтады дегенді білдіреді. Адам өзін бақылауға болатынын білгенде, заң бұзбас бұрын он рет ойланады.
— Болашақты қалай елестетесіз? Енді не болады? Жітіқарада қандай қауіпсіздік шаралары қабылдануы мүмкін?
— «Қауіпсіз аула» жүйесінің қазіргі заманғы тұрғын үй кешендеріндегідей болашағы зор, әсіресе бет-әлпетті тану мүмкіндігі бар есік қоңыраулары. Олар қазірдің өзінде барлық қалаларда жұмыс істейді. Құқық бұзушы қалалық камералардың орналасқан жерін біліп, оларды болдырмау үшін бағытты жоспарлай алады. Бірақ ерте ме, кеш пе, оған ұйықтайтын және тамақтанатын жер керек болады, яғни оған пәтер қажет болады. Ал есік қоңырауындағы бетті тану жүйесін айналып өту әлдеқайда қиын болады. Мұндай шешімдерді әзірлеу тұрғын үй секторындағы профилактикалық қауіпсіздік деңгейін айтарлықтай арттырады және құқық бұзушыларды тез табуға мүмкіндік береді.
– Танымдық сұхбат бергеніңізге көп рахмет.
