Аякөз Сұлтан

 

Тамыздың соңғы жексенбісінде «Қостанай минералдары» АҚ Тау-кен және көлік кешені күнін атап өтеді. Дәл осы күні тау-кен өндірісінің бастауында тұрғандар: кеншілерден, жарылысшылар мен машинистерге дейін, жөндеушілер мен техниктерге дейін құрметке бөленеді.

 

Мереке қарсаңында тау-кен-көлік кешенінің жұмысшыларымен кездесіп, олардың қалай өмір сүретінін, жұмысы бүкіл кәсіпорын үшін аса маңызды адамдардың не туралы ойлайтынын білу үшін бардық.

Экскаватор жұмысшылары
Бізді осы кен орнында алып көлік қысқартушылары – жүргізуші Бауыржан Расмухамбетов пен оның көмекшісі Сергей Демченко күтіп тұрды. Ер адамдар тас массасын самосвалдарға тиейді. Олардың міндеттеріне қуатты машинаны жүргізу ғана емес, - самосвалдың кіруін бақылаудан бастап жабдыққа қызмет көрсетуге дейін сонымен қатар бөлшектерге үнемі назар аудару кіреді. 

 

 

Бауыржан 17 жылдан бері тау-кен саласында еңбек етіп келеді. Еңбек жолын экскаватор машинисінің көмекшісі болып бастаған ол ақыры машинист болып, біліктілігін шыңдап келеді. Оның мамандыққа деген жолы мектептен кейін бірден алған курстарынан басталып, кейін техникумда оқуын жалғастырды. Осымен қатар ол экономика саласында да жоғары білім алды, бірақ тау-кен саласында жұмыс істегенді жөн көрді. «Экскаватормен жұмыс істеу тек физикалық күшті ғана емес, логикалық ойлауды да қажет етеді. Мұнда барлығы бір-бірімен байланысты және әрбір әрекет тексерілуі керек», - деп бөліседі ол.
Сергей компанияда үш жыл жұмыс істейді, сонымен бірге спортпен айналысады, тіпті шаңғы әуесқойларын жаттықтырады. Ол экскаваторды басқару, әсіресе түнгі ауысым кезінде, ақыл-ойдың беріктігін қажет ететінін айтады. «Ең бастысы - бәріне дайын болу. Психикаңыз тұрақты, зейінді болуыңыз керек», – дейді ол. Бұл әсіресе жаңбырлы күндерде, ауа райының қолайсыздығы жолдарды шайып тастайтын және жұмыс процестері жоспарланбаған лай ванналарымен жүретін кезде байқалады. Соған қарамастан, жас жігіт көңілін қалдырмайды және күлімсіреп кабельді лақтыруды «қалыпты жағдай» деп атайды.

Электр тасымалдаушылары
«Северная» стансасында машинист Олег Бородов пен оның көмекшісі Юрий Чуб дөңгелектердің гүрсілі дыбысымен электровозда бізге қарай жақындады. Олар тиеу-түсіру жұмыстарымен айналысады, сонымен қатар локомотивтің техникалық жағдайын бақылайды.
Отыз жылға жуық тәжірибесі бар Олег Бородов кәсіпорында бәрі жаңа әрі қорқынышты болып көрінген алғашқы жылдарын еске алады. Бүгінде тәжірибелі маман ретінде жастарға дұрыс, қауіпсіз жұмыс істеуді үйретіп, тепловоз айдаумен «Жигули» жүргізуді салыстырады. Бұл екі көліктің өлшемдері салыстыруға келмейтін сияқты, бірақ Олег оның бағдарларға сәйкес қозғалатынын түсіндіреді: «Бұл жерде локомотив тоқтау белгісі бар, бағдаршам тұр».

 

 

Кәсіпорынға екі жыл бұрын келген Юра да өзінің алғашқы сапарларының, әсіресе карьерге түскендегі қиындау тәжірибесін атап өтеді. Дегенмен, тәжірибенің арқасында жұмыстың барлық ерекшеліктерін түсіну және сенімділік пайда болды. «Зейін – біздің кәсібіміздің басты аспектісі. Біз барлығын қадағалауымыз керек: көліктер, тасу жолы, жолдар және байланыс желілері», - деп атап өтті ол.
Ұзақ жұмыс ауысымы, ер адамдардың айтуы бойынша, олар үнемі қозғалыста болғандықтан, әріптестері өздерінің әуес ісіне жол табады. Олег омарташылықпен айналысады, ал Юра - балықшы. Бұл әуесқойлық оларға күйзеліс жұмыс ауысымынан кейін демалуға және жаңа жұмыс күндері үшін күш-қуатты қалпына келтіруге көмектеседі.

Жауапкершілік пен қауіпсіздік
Мұндай үлкен және қуатты станоктарда жұмыс істеу қызметкерлерден жоғары біліктілікті ғана емес, сонымен қатар ерекше жауапкершілікті талап етеді. «Қауіпсіздік бірінші орында. Оларды үйде күтіп отырғанын есте сақтауымыз қажет», – дейді Бауыржан. Ол әрбір қызметкер нұсқауларды бұлжытпай орындап, бірдеңе түсініксіз болса сұрақ қоюдан қорықпау керектігін баса айтады. Олег, ең алдымен, өзін-өзі бақылауды атап өтеді: «Ең бастысы - үрейленбеу және алаңдамай, тыныштықпен жұмыс істеу».
Екі жүргізуші де «Қостанай минералдары» АҚ-да он жылдан астам жұмыс істейді және осы уақыт ішінде еңбек жағдайларының жақсарғанын атап өтті. Қызметкерлердің жайлылығы жақсартылған орындықтармен, джойстиктермен, кондиционерлермен және бір қарағанда көрінбейтін, бірақ түпкілікті нәтижеге айтарлықтай әсер ететін басқа элементтермен қамтамасыз етіледі.
Кен-көлік кешенінде әлі де көп бригадалар бар, олардың әрқайсысы назар аударуға тұрарлық, өйткені кешеннің барлық технологиялық тиімділігіне қарамастан, оны жұмыс істейтін адамдар анықтайды. Кешеннің табысты болуы оларға және олардың жұмысына байланысты.